ناتــرازی انــرژی یکــی از موضوعاتــی اســت کــه بشــدت تولیدکننــدگان و صاحبــان صنایــع را بــا مشــکل مواجــه کــرده، تــا جایــی کــه حتــی مقــام معظــم رهبــری هــم در سـخنرانیهای خـود از ایـن موضـوع ابـراز نگرانـی کـرده انـد. در زمســتان چالــش تأمیــن گاز و قصــه پــر غصــه واردات آن و محدودیــت مصــرف بویــژه در صنایــع را پیــش رو داریــم و در تابســتان بــرای برطــرف کــردن نیــاز بــرق محدودیتهایــی بـرای صنایـع و حتـی مصـرف خانگـی در نظـر گرفتـه میشـود کــه هــر ســال بیشــتر از ســال قبــل اســت. حــالا اســمش را ناتــرازی بگذاریــم یــا کمبــود یــا بــد مصرفــی فرقــی نــدارد، مهـم ایـن اسـت کـه تولیـد و اقتصـاد کشـورمان تحـت تاثیـر ایــن نابســامانی قــرار گرفتــه و هــر روز ضعیــف تــر میشــود. در ایـن مسـاله، دلایـل متعـددی همچـون پاییـن بـودن قیمـت انـرژی، تحریـم و اثـرات آن، موانـع تجـارت خارجـی و مبـادلات مالـی بـا جهـان، عدمامـکان بـهروزآوری فنـاوری و تکنولـوژی، فرســودگی زیرســاختها و تجهیــزات، کســری بودجــه و ناتوانــی دولــت در ســرمایهگذاری جدیــد، عدمدسترســی بــه ســرمایه خارجــی، اقتصــاد دســتوری و ... باعــث شــده اســت تــا کشــورمان بــا کمبــود در حــوزه هــای مختلــف مواجــه شــود. البتــه در ایــن میــان بــه نظــر میرســد ســوء مدیریتهـا بیشـتر از سـایر دلایـل نقـش دارنـد. نکتـه مهـم در ایـن فضـا، ضعفهـای سیسـتم مدیریـت انـرژی کشـور اسـت کــه بــه فضــای کنونــی شـ کل داده اســت. در طراحــی ســبد انـرژی کشـور و بـا توجـه بـه اسـتعدادهای اطلـس جغرافیایـی ایــران، دچــار اشــتباهات فاحشــی شــدهایم. همینکــه در شـدت مصـرف انــرژی بالاترینهـای جهـان هسـتیم و سـالانه بالـغ بـر ۱۰۰میلیـارد دلار انـرژی را هـدر میدهیـم یـا هنـوز بــا وجــود پتانســیلهای خــدادادی بــه دنبــال گســترش اســتفاده از انرژیهــای نــو ماننــد نیــروگاه هــای خورشــیدی و بــادی نرفتهایــم همــه، ضعفهــای سیســتم مدیریــت انــرژی کشــور اســت و صرفــا بــه مصــرف مــردم و یارانههــا ربطــی نــدارد. ناتــرازی انــرژی میتوانــد ســبب قطعیهــای گســترده بـرق، کاهـش تولیـد صنایـع ناشـی از قطـع بـرق در تابسـتان و محدودیتهــای جــدی در تأمیــن ســوخت بخشهــای مختلــف شــود. همچنیــن عدمالنفــع چنــد صــد میلیــارد دلاری را کــه از عدمصــادرات و عدمتزریــق گاز بــه میادیــن نفتــی متوجــه کشــور اســت در پــی دارد. ناتــرازی بهقــدری اسـت کـه میتوانـد تولیـد را در بخـش صنعـت مختـل کند صـادرات کـم شـود، بـه اشـتغال آسـیب برسـاند و درآمدهـای کشــور را کاهــش دهــد و همــه اینهــا نیــز بــه صنعــت برمیگــردد؛ یعنــی اگــر بــرق و گاز موردنیــاز صنعــت تامیــن نشــود، آســیبها بــه بخشهــای دیگــر کشــور نیــز تعمیــم پیــدا خواهــد کــرد.
گاز طبیعـی بهعنـوان خـوراک اصلـی بـرای تولیـد محصـولات بســیار متنــوع بــا ارزشافــزوده بالاســت و بخــش عمــدهای از ارزآوری از طریــق پتروشــیمیها و فــولادی هــا حاصــل میشــود، بنابرایــن ناتــرازی گاز کاهــش ارزآوری را نیــز بــه همـراه دارد. همچنیـن بـا توجـه بـه موقعیـت جغرافیایـی ایـران و پتانسـیل تبدیـل شـدن بـه قطـب گازی منطقـه، ناتـرازی گاز باعـث از بیـن رفتـن بازارهـای صادراتـی نیـز میشـود و حتـی مــا را کــه دومیــن ذخایــر بــزرگ گاز دنیــا را داریــم بــه وارد کننــده آن بــدل خواهــد کــرد.
براســاس ســند تــراز تولیــد و مصــرف گاز طبیعــی کشــور پیشبینـی میشـود، مصـرف گاز از رقـم متوسـط روزانـه 75۰ میلیــون مترمکعــب در روز در ســال ۱4۰۰ بــا فــرض اینکــه هیـچ اقدامـی در زمینـه بهینـه سـازی مصـرف رخ ندهـد عمـا بــه حــدود متوســط روزانــه هــزار و 22۰ میلیــون مترمکعــب در ســال ۱4۱۰ و متوســط روزانــه هــزار و 554 میلیــون مترمکعــب در ســال ۱42۰ مــی رســد، ایــن در حالــی اســت کـه اگـر اقـدام موثـری پیرامـون میادیـن و منابـع گازی کشـور بــه لحــاظ فشــارافزایی یــا ســایر اقدامــات افزایــش تولیــد و توسـعهای انجـام نشـود، پیـش بینـی میشـود در سـال ۱4۱۰ رقـم تولیـد کل گاز کشـور بـه 8۰۰ و در سـال ۱42۰ بـا یـک کاهـش فاحـش بـه 45۰ میلیـون مترمکعـب در روز برسـد کـه ایـن موضـوع، یـک پیـش بینـی بسـیار نگـران کننـده اسـت. در موضــوع بــرق هــم وضعیــت مثــل گاز نامطلــوب اســت . در تابسـتان گذشـته، ۱8 هـزار مـگاوات ناتـرازی بـرق، در کشـور داشــتیم کــه معــادل جمــع مصــرف بــرق دو یــا ســه کشــور همسـایه ایـران اسـت. هـر سـاله میـزان تقاضـای بـرق با شـدت بیشــتری افزایــش مییابــد و در صورتــی کــه ســرمایهگذاری انجــام نشــود، ناترازیهــا افزایــش خواهــد یافــت. بــر ایــن اسـاس زنـگ خطـری کـه از چندیـن سـال قبـل شـروع شـده را هنـوز مسـئولان جـدی نگرفتـه انـد و امیـد اسـت در دولـت چهاردهـم هـر چـه سـریع تـر ایـن موضـوع اصـاح و راه هـای نجــات بــا کمــک بخــش خصوصــی توانمنــد از همیــن فــردا آغــاز شــود. بــا احترام/وحیــد خــوشزرع