«چوخورلار»، نام محله ای به وسعت حدود پنج هکتار در ضلع شمالی بوستان «فجر» (گلستان باغی) تبریز، قلب شهر، است که ریشه در تاریخ دارد، اما به دلیل اینکه محل سکونت اقشار کم درآمد جامعه و بخشی از بافت فرسوده شهری است، نیازمند احیا بوده و اقدامات انجام شده برای این منظور در ۲ دهه اخیر ناموفق بوده است.
ابتر ماندن طرح احیای بافت فرسوده در محله تاریخی «چوخورلار» (به معنای گودی) در طول ۲۰ سال گذشته، موجب شده بود که باور به ممکن بودن احیای بافت فرسوده در تبریز در نزد افکار عمومی و مدیران شهری تضعیف شود؛ اهمیت این موضوع زمانی دوچندان می شود که بدانیم بنا بر اعلام کارشناسان، یک پنجم بافت قدیمی تبریز را بافت فرسوده تشکیل می دهد که وسعت آن افزون بر ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار است.
در چنین شرایطی، اظهارات روز گذشته یعقوب هوشیار، شهردار تبریز مبنی بر اتمام طرح احیای بافت فرسوده در محله «چوخورلار» با ۶۰ میلیارد تومان هزینه کرد، خبر خوشی بود که بارقه امید برای تسری احیای بافت فرسوده در سطح شهر را در اذهان مدیران، کارشناسان و مردم زنده کرد.
البته در تحلیل چرایی صرف ۲۰ سال زمان برای احیای بافت فرسوده محله «چوخورلار»، عوامل متعددی دخیل بوده که به طور قطع تملک اراضی واقع در محدوده طرح و تامین رضایت ساکنان محله مهم ترین آنها بود.
آنچه که از اعلام مدیران شهرداری تبریز بر می آید، در بافت فرسوده محله «چوخورلار» تبریز، ۱۵۱ واحد پلاک ثبتی (قطعه زمین) وجود داشته و در مجموع ۱۴ هزار و ۶۰ متر متراژ کل عرصه این پروژه است؛ بدیهی است که تملک این تعداد قطعه زمین برای اجرای طرح بازآفرینی با توجه به نوسان قیمت زمین و مسکن در سال های گذشته، تلاش ها برای اتمام طرح را با تاخیر و توقف های مکرر مواجه کرده است.
حال، هر چند که بازآفرینی بافت فرسوده این محله به پایان رسیده و ساکنان آن می توانند بعد از ۲ دهه انتظار، شیرینی زندگی در فضای شهری مناسب با دسترسی های قابل قبول به معابر و شریان های اصلی را تجربه کنند، اما تجربه زیسته در این ارتباط نشان می دهد که توسعه شهری در تبریز و اجرای طرح های بازآفرینی به عنوان یکی از مصادیق عینی آن، نیازمند همراهی و مشارکت مردم است و در غیر این صورت، مدیریت شهری هر قدر هم که هزینه کند، طرح های توسعه ای، پیشرفتی نخواهند داشت.
از سوی دیگر ساکنان مناطق و محلات واقع در محدوده بافت فرسوده تبریز باید به این نکته توجه کنندکه اجرای طرح های بازآفرینی علاوه بر تضمین شرایط زندگی آنان از بابت کاهش خطرات ناشی از وقوع حوادث غیرمترقبه احتمالی و خلق زیبایی بصری، موجب ایجاد ارزش افزوده برای املاک آنان می شود و همین امر ضرورت همراهی شان با مدیریت شهری برای تسهیل در اجرای طرح های توسعه ای را دوچندان می کند.
بدیهی است که در این میان تدابیر علمی، کارشناسی و عقلایی مدیریت شهری در لحاظ منافع ساکنان بافت فرسوده برای اجرای طرح های بازآفرینی، می تواند زمینه ساز ترغیب و مشارکت مطلوب آنان در این خصوص باشد.
یادمان باشد که محله تاریخی «چوخورلار» تنها تکه ای از پازل بزرگ بافت فرسوده در تبریز است و مناطق و محلات پرشمار دیگری مشابه آن در سطح این کلان شهر ۱.۸ میلیون نفری پراکنده اند که بازآفرینی آنها می تواند ضمن بهبود شرایط زیستی شهروندان، گامی در راستای توسعه «تبریز کهن» نیز محسوب شود.